Stosowanie leków przeciwbólowych w wieku podeszłym wieku to jeden z trudniejszych tematów, z jakim współcześnie mierzą się farmaceuci. Trudność ta wynika nie tylko z faktu, że tzw. grupa geriatryczna cierpi na wiele chorób przewlekłych wymagających polifarmakoterapii (co zwiększa ryzyko interakcji), ale także uwarunkowana jest zmianami fizjologicznymi, jakie u każdego człowieka postępują wraz z wiekiem. Dlatego też opracowaliśmy krótki przegląd substancji czynnych o działaniu przeciwbólowych pod kątem stosowania u osób starszych.
Zaczynamy od najstarszego przedstawiciela NLPZ, czyli od kwasu acetylosalicylowego, który jak wiemy może mieć także wskazania kardiologiczne (co jednocześnie poszerza jego i tak duże znaczenie wśród osób starszych).
Kwas acetylosalicylowy (ASA)
Lek ten nie jest zalecany przez lekarzy geriatrów do leczenia bólu o charakterze przewlekłym. W porównaniu do innych NLPZ posiada on więcej działań niepożądanych, i to nie tylko w kontekście objawów ze strony układu pokarmowego, ale też nerek czy układu oddechowego. Wykazano nawet, że prewencyjne stosowanie ASA w niższych dawkach (np. w ramach prewencji wtórnej chorób układu sercowo-naczyniowego) także nie jest wolne od ryzyka powikłań. ASA u osób starszych należy więc rekomendować rzadko i z dużą dozą środków ostrożności. Wydaniu leku powinno towarzyszyć pytanie o stosowanie innych NLPZ (z uwagi na zwiększone ryzyko dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego) i leków przeciwzakrzepowych (z uwagi zwiększone ryzyko krwawień).
Paracetamol
Z powodu ograniczonych interakcji z innymi lekami, a także niższego ryzyka działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego, nerek czy układu krążenia lek ten zalecany jest do podawania u osób starszych. Należy pamiętać, że maksymalna dobowa dawka tego preparatu wynosi co prawda 4 g, jednak u osób niedożywionych, wyniszczonych, alkoholików czy pacjentów o masie ciała mniejszej niż 50 kg warto zredukować ją o połowę, czyli do 2 g. Więcej o bezpieczeństwie stosowania paracetamolu nie tylko u osób starszych w materiałach: Pacjent „na kacu”? Nie rekomenduj paracetamolu, Paracetamol. Kompendium farmaceuty, Wydajesz paracetamol? Weź pod uwagę 3 aspekty
Metamizol sodu
Z powodu korzystniejszego profilu bezpieczeństwa metamizolu sodu w porównaniu do innych NLPZ lek zyskał w ostatnich latach dużą popularność. Warto jednak zauważyć, że metamizol sodu może (choć na szczęście bardzo rzadko) powodować agranulocytozę. Objaw ten początkowo objawia się trudnościami w połykaniu, chrypką i gorączką. Odnotowano również spadki ciśnienia tętniczego, a także objawy psychiczne (zaburzenia nastroju, stany lękowe). W niektórych krajach (Australia, USA, Japonia, Szwecja) lek ten właśnie z tego powodu nie jest dopuszczony do obrotu. Mając na uwadze powyższe doniesienia zaleca się tylko krótkotrwałe stosowanie metamizolu sodu, z uwzględnieniem jego wskazań, oraz terapię ściśle pod kontrolą lekarza lub farmaceuty.
Puenta:
Zanim wydasz któryś z 3 powyższych leków przeciwbólowych pacjentowi w podeszłym wieku, zapoznaj się z danymi dotyczącymi bezpieczeństwa w tej grupie wiekowej. Działanie to może uchronić przed wieloma powikłaniami.
Przygotował zespół zatrzymajpacjenta.pl