W naszym Kompendium Farmaceuty do tej pory podsumowaliśmy najważniejsze informacje na temat Ibuprofenu, Amoksycyliny i Walsartanu. Dziś do tej „zaszczytnej” listy dołącza paracetamol, o którym w ostatnich tygodniach znów zrobiło się głośno. Z co najmniej 2 powodów...
Badanie epidemiologiczne
Powód pierwszy - wyniki badania epidemiologicznego, w którym zasugerowano związek pomiędzy stosowaniem paracetamolu w ciąży, a ryzykiem zaburzeń ze spektrum autyzmu i ADHD u dziecka (wyniki tego badania powinny być jednak traktowane nie jako prawda objawiona, ale przede wszystkim jako punkt wyjścia do kolejnych analiz naukowców).
Badanie retrospektywne
Powód drugi - wyniki badania retrospektywnego, w którym wykazano, że w latach 2007-2017 liczba zatruć paracetamolem wzrosła aż o 44%, a liczba przypadków uszkodzenia wątroby wywołanego tym lekiem podwoiła się.
Dane te co prawda dotyczą dalekiej Australii (w której obecnie trwa słoneczne lato) , jednak autorzy zacytowanej analizy wskazują, że niestety można je „przenieść” na inne kraje rozwinięte, w tym na Europę.
Nie bez przyczyny paracetamol znów powinien być postawiony na świeczniku. Oto co powinniśmy wiedzieć o tej bardzo popularnej substancji czynnej:
- paracetamol działa bardzo szybko – maksymalne stężenie w ustroju uzyskiwane jest po 20 minutach,
- paracetamol może uszkadzać wątrobę (ale także nerki i trzustkę, o czym mówi się znacznie rzadziej), szczególnie u osób nadużywających alkoholu. Powody, dla których nie należy przyjmować paracetamolu „na imprezie” ani „na kacu” szczegółowo wyjaśnione są w materiale Pacjent „na kacu”? Nie rekomenduj paracetamolu,
- ryzyko zatrucia paracetamolem rośnie nie tylko u alkoholików, ale także u osób starszych, niedożywianych, z cukrzycą, z astmą oskrzelową czy niewydolnością wątroby (we wszystkich tych stanach dochodzi bowiem do szybkiego wyczerpywania się rezerw glutationu),
- paracetamol działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, ale nie działa przeciwzapalnie. Wbrew obiegowej opinii, nie należy również do NLPZ. Możliwe, że jest to jedna z przyczyn, dla których substancja ta jest nieskuteczna u pacjentów z bólem w dolnej części pleców. O tym szerzej w materiale Ból krzyża? Paracetamol (prawdopodobnie) nie pomoże,
- przyjmuje się, że do ostrego zatrucia paracetamolem u osób dorosłych dochodzi po przyjęciu dawki większej niż 4000 mg w czasie krótszym niż 8h. (u dzieci jest to odpowiednio dawka większa niż 150mg/kg masy ciała). Z drugiej strony, istnieją badania potwierdzające przypadki zatruć również po stosowaniu dawek niższych,
- paracetamol nie wywołuje działań niepożądanych charakterystycznych dla NLPZ jak: jak podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego oraz wzrost ciśnienia tętniczego krwi. W porównaniu do NLPZ, nie wchodzi również w interakcje z lekami hipotensyjnymi,
- paracetamol wchodzi w interakcje z doustnymi antykoagulantami m. in. warfaryną (prawdopodobnie poprzez hamowanie enzymów cyklu witaminy K). W przypadku jednoczesnego stosowania obu leków zaleca się uważne monitorowanie INR.
Na koniec zagadka...
Jeśli nasz pacjent nie ma przeciwwskazań do stosowania leków przeciwbólowych i skarży się na objawy infekcji (np. gorączkę), to którą substancję zastosujemy jako pierwszą?
Paracetamol czy ibuprofen?
Okazuje się, że ibuprofen, właśnie z uwagi na komponentę przeciwzapalną. Wspominają o tym m. in. często cytowane w naszych materiałach Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego pod red. prof. Hryniewicz.
Puenta:
Zawsze jeśli wydajesz preparat z paracetamolem, bądź czujny. Zapytaj, jakie jednocześnie leki są stosowane przez pacjenta. Istnieje tu bowiem spore ryzyko, że pacjent będzie dublował tę samą substancję czynną. Poinformuj również, że paracetamol wchodzi w bardzo niekorzystne interakcje z alkoholem.
Przygotował zespół zatrzymajpacjenta.pl